Światło

Scena z filmu Andrzeja Tarkowskiego „Andrzej Rublow”

Zima gdzieś w północnej Rosji około roku 1400. Dwaj ubrani w czarne habity mnisi – malarze ikon - idą przez wysoki sypki śnieg nad zamarzniętą rzekę żeby uprać koszule. Czerwone dłonie wkładają do przerębla białe płótno. Sapanie i dymiące oddechy szronią długie brody. Śmieją się.
Nagle jeden z mnichów wyjmuje z wody bryłkę lodu i przygląda się jej pod słońce.
- Daniło! – zwraca się do kompana – jaki to kolor?
Daniło patrzy chwilę na lodowy kryształ.
- Przezroczysty?
- Sam jesteś przezroczysty – parska śmiechem tamten.
- Zielonkawy?
- Sam jesteś zielonkawy!
Wpatrują się teraz bez słów w przedmiot, którego kolor chcieliby pochwycić.


Bieszczady, ubiegłe lato. Wracamy nocą z Serhijem z długiego spaceru po wzgórzach okalających Rajską Dolinę. Rozmawiamy o ikonach. Niebo nad nami jest potężnie rozgwieżdżone, tak jak potrafi być latem w Bieszczadach. W oddali widać światła domu zamienionego od tygodnia na pracownię ikon.
- Serhij, oni przecież mieli tak mało światła do pracy. Nie było elektryczności. Jakaś lampka oliwna, świece... okno w celi małe i wąskie, zima długa a dzień krótki. Jak oni sobie radzili? Jak bez światła umieli tak doskonale oddać w ikonie kolory?
Nie widzę jego twarzy, słyszę tylko przyciszony głos:
- Może mieli więcej światła wewnętrznego?


Ibsen, fragment dramatu „Kobieta morska”:

„Oczy dziecka zmieniały swą barwę wedle zabarwienia morza. Gdy morze było oblane słońcem, błyszczały i mieniły się od światła a gdy zapadała noc, i one wpadały w ponurą ciemność".